Φύλακες-άγγελοι στους δρόμους της Αθήνας
Τη νύχτα οι δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας αλλάζουν, σαν τα σκηνικά στα θέατρα, και η σκηνή ανεβάζει τη ζωή των άλλων. Ενα μωσαϊκό ανθρώπων με δική τους γλώσσα, δικούς τους κανόνες συμπεριφοράς, με πολλές ταυτότητες. Αποροι, άστεγοι, ναρκομανείς, ιερόδουλες, τραβεστί.
Ζωές που έχουν συντριβεί ήδη και δεν επηρεάζονται από τη δίνη της οικονομικής κρίσης. Τι να χάσουν άλλωστε; Οι ανάγκες τους είναι πια στοιχειώδεις, μετρημένες: φαγητό, ύπνος, ρούχα, φάρμακα, λίγα ευρώ για νοθευμένη ηρωίνη, σύριγγες, προφυλακτικά.
Δίπλα τους, περπατούν και άλλοι… Τους ακολουθούν χωρίς να ρωτούν, ακούν χωρίς να κριτικάρουν, ενημερώνουν χωρίς να πιέζουν, προσφέρουν βοήθεια χωρίς να την επιβάλλουν. Εχουν πολλά ονόματα: Γιατροί του Κόσμου, Το Στέκι του ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ, ομάδες του Δήμου Αθηναίων από το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης, η Αρχιεπισκοπή Αθηνών, το σωματείο «Νέα Ζωή» της Ευαγγελικής Εκκλησίας.
Τη δουλειά τους την επιβάλλει η πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που καλύπτεται από θάνατο κι από ζωή.
Αθόρυβα και με ιδιαίτερη προσοχή περπατήσαμε δίπλα τους. Η σχέση εμπιστοσύνης που έχουν δημιουργήσει είναι εύθραυστη. Συναντήσαμε τουλάχιστον 30 άτομα, άντρες, γυναίκες, κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, πρώην χρήστες.
«Αποδεχόμαστε τα πάντα»
Ο δρόμος κρύβει μεγάλες δυσκολίες, μας λένε. Εκπαιδευόμαστε αλλά με την πείρα τις αντιμετωπίζουμε. «Στόχος», λέει ο υπεύθυνος της ομάδας της Αμεσης Πρόσβασης του ΚΕΘΕΑ Παν. Σαϊβανίδης, «δεν είναι να οδηγήσουμε τους χρήστες στη θεραπεία. Δεν είμαστε “κράχτες” ούτε ηθικολογούμε, το ζητούμενο είναι να είναι ασφαλείς μέσα στη χρήση και να έχουν ποιοτικότερη ζωή. Ο,τι και να είναι, κλέφτες, πόρνες, ναρκομανείς, αποδεχόμαστε τα πάντα. Η εχεμύθεια είναι δεδομένη».
Ενα από τα προβλήματά τους είναι και η σχέση τους με την αστυνομία: «Μας συναντούν καθημερινά, γνωρίζουν πολύ καλά τι κάνουμε. Εχουν γίνει ημερίδες που πληροφορούνται τη δράση των προγραμμάτων μας. Κι όμως συνεχώς μάς αντιμετωπίζουν με καχυποψία. Δεν βάζουν μόνο εύκολα χειροπέδες στη χρήση, μας ζητούν συνεχώς εξακρίβωση στοιχείων και αυτό είναι μεγάλη τροχοπέδη στη δουλειά μας. Χάνουμε πολύτιμο χρόνο.»
Η Στέλλα Δέτση, εθελόντρια στο πρόγραμμα των Γιατρών του Κόσμου, αναφέρει: «Κάποιοι λένε ότι χάνουμε το χρόνο μας, γιατί αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται στη μοίρα τους. Διαφωνώ. Κάποτε διασχίζοντας μια στοά έτρεξαν δίπλα μου νεαροί χρήστες, ζήτησαν να με συνοδεύσουν, φοβήθηκαν μήπως κάποιοι, που κοιμούνται στο σκοτάδι, δεν με αναγνωρίσουν και μου επιτεθούν. Εχω εισπράξει ευγνωμοσύνη που στην κοινωνία έξω δεν συναντάς. Αν τους δώσεις, θα σου δώσουν και είναι μεγάλη ικανοποίηση.»
Υπνος στο πεζοδρόμιο
Ο Σωτ. Παπαδόπουλος, ο υπεύθυνος της ομάδας του δρόμου του ΟΚΑΝΑ, επαναλαμβάνει ότι η επιτυχία των προγραμμάτων στηρίζεται στην εμπιστοσύνη. «Ο δρόμος είναι το σπίτι τους και αυτό το σεβόμαστε. Μπορεί να ζουν άσχημα, εμείς δεν τους το επιβάλλουμε να αλλάξουν, σκοπός είναι να προβληματιστούν. Τη στιγμή της κουβέντας δεν υπάρχουν αποτελέσματα, ξαφνικά μαθαίνουμε ότι “καθάρισε” ή έρχονται στο Στέκι για να μιλήσουν μαζί μας».
Η χρήση ουσιών «παντρεύεται» σχεδόν με όλες τις ταυτότητες. Ιερόδουλη και χρήστρια, άστεγος και χρήστης. Αγωνιούν για ένα πιάτο φαγητό, να βρουν μια κενή θέση στον εξαερισμό του μετρό για να ζεσταίνονται. Ψάχνουν τα χαρτιά τους που τους κλέβουν και βρίσκονται χωρίς όνομα. Ζητούν από τον Δήμο Αθηναίων να μην πλένει την Ομόνοια και τα πεζοδρόμια στις 12 το βράδυ, για να κοιμούνται στα στεγνά».
Κάθε βράδυ οι ιστορίες διαδέχονται η μία την άλλη.
Ο Αντώνης με την Ελένη κοιμούνται πάνω από ένα χρόνο κάτω από τα αστέρια: «κρεβάτι μας αυτός ο δρόμος, πίνακας το σύνθημα από πάνω μας “τράπεζες ίσον φονιάδες”. Αυτές μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε. Προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τη χρήση αλλά δεν υπάρχει φως, ο ΟΚΑΝΑ δεν έχει θέση. Ο δήμος μάς προσφέρει φαγητό και με τα λίγα χρήματα που βρίσκουμε εξοικονομούμε τη δόση μας».
Ακούγοντας τον Δημήτρη, συνειδητοποιείς ότι όταν παρακολουθείς μια κουβέντα τα γκέτο της πιάτσας χάνονται, βλέπεις μόνο τον άνθρωπο που μιλάει και τις ανάγκες που έχει. Ο πατέρας του τους εγκατέλειψε, ζει στο εξωτερικό. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν πολύ μικρός. «Αρχισα “μυτιές” στα 12 χρόνια. Πίστευα ότι θα μπορούσα να σταματήσω όποτε ήθελα. Ούτε την ντάγκλα απολαμβάνω πια, κοιμάμαι με το ένα μάτι ανοιχτό γιατί φοβάμαι μη με κλέψουν. Από τη μαστούρα μια διαφορετική πραγματικότητα ξεπηδάει, δύσκολα την ελέγχω, περνάει και φεύγει ανεκμετάλλευτη σαν μπερδεμένο όνειρο. Στη φυλακή τρελάθηκα, έτρεμα από τη στέρηση, χτυπιόμουν από τους πόνους και ούτε ένα ντεπόν δεν μου έδιναν. Θα δουλέψω μπογιατζής, θα μαζέψω χρήματα και θα φύγω από την Ελλάδα. Ναι θα έρθω στο “στέκι”, πρέπει να πλυθώ, να φάω.»
Η μικρή Βαλεντίνα
Οι ώρες κυλούν, η νύχτα βαθαίνει και στον κόσμο της πορνείας τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο δύσκολα. Εκεί ξένες ιερόδουλες που προσπαθούν μαζεύοντας χρήματα να κάνουν το όνειρο πραγματικότητα. Πιο δίπλα σαν κοράκια οι σωματέμποροι.
Στην οδό Καβάλας συναντήσαμε τη Βαλεντίνα. Είναι 22 χρόνων. Αμέσως ζήτησε προφυλακτικά από τα παιδιά της ομάδας και όση ώρα μιλούσε κοιτούσε ανήσυχα δεξιά κι αριστερά. «Είμαι ορφανή, στο ορφανοτροφείο με βίαζαν καθημερινά. Με έπεισαν να έρθω στην Ελλάδα για να βγάλω χρήματα. Κάνω αυτό που έμαθα να κάνω από μικρή. Πήγα στην αστυνομία να καταγγείλω αυτούς που με έφεραν εδώ. Ομως χρειαζόταν να περιμένω 30 ημέρες, μετά να πάω πάλι να επαναλάβω τα ίδια, για να είναι σίγουροι ότι λέω αλήθεια. Φοβήθηκα, δεν έχω σπίτι να κρυφτώ μέχρι να περάσει το διάστημα, η αστυνομία δεν βοηθάει. Αν μάθουν οι προστάτες ότι τους κατήγγειλα, θα με σκοτώσουν. Ετσι μένω με τα 5 ευρώ, τόσα μου αφήνουν οι “φίλοι” μου κάθε φορά που εκδίδομαι».
ΣΤΑΘΜΟΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΟΚΑΝΑ
Ο Σταθμός Φροντίδας εξαρτημένων ατόμων του ΟΚΑΝΑ λειτουργεί από το 2003. Με τη λειτουργία του ολοκληρώθηκε το δίκτυο ψυχοκοινωνικών υπηρεσιών που υπήρχε από το 1997. Στην ομάδα του Street Work εργάζονται 16 άτομα. Καθημερινά βρίσκονται στο δρόμο 10 με 12 το πρωί και έξι με οκτώ το βράδυ.
Στους χρήστες προσφέρουν ένα μικρό κύλινδρο που περιέχει σύριγγες, αποσταγμένο νερό, ταμπόν με οινόπνευμα και οδηγίες ασφαλούς χρήσης.
Ο σταθμός το «Στέκι» βρίσκεται στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου 19 και λειτουργεί μέχρι της οκτώ το βράδυ. Εκεί οι χρήστες ενημερώνονται για την ασφαλή χρήση, και πληροφορούνται τα δικαιώματα που έχουν ως Ελληνες η ως μετανάστες στις υπηρεσίες υγείας. Στο «Στέκι» οι χρήστες πλένουν τα ρούχα τους, κάνουν μπάνιο, μαγειρεύουν, παίρνουν ρούχα, παπούτσια, μιλούν με τους ψυχολόγους και τους ανθρώπους της ομάδας, ψυχαγωγούνται με ντοκιμαντέρ και ταινίες. Αν χρειαστούν περίθαλψη, οδηγούνται στη Μονάδα Αμεσης Βοήθειας του ΟΚΑΝΑ ή αν χρειάζονται νοσοκομειακή περίθαλψη συνοδεύονται σε νοσοκομεία.
ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ
Το ΚΕΘΕΑ Εξέλιξις ξεκίνησε το πρόγραμμα Αμεσης Πρόσβασης στην Αθήνα πριν από 15 χρόνια. Προσφέρει υπηρεσίες σε ναρκομανείς που δεν επιθυμούν την ένταξή τους σε θεραπεία απεξάρτησης, με στόχο να περιοριστούν οι κίνδυνοι.
Η προσέγγιση χρηστών γίνεται στις πιάτσες της Αθήνας από 10 άτομα καθημερινά με πρωινές, απογευματινές, βραδινές και μεταμεσονύχτιες εξορμήσεις, αλλά και σε σπίτια κατάκοιτων ανθρώπων με σοβαρές ασθένειες. Στο «Off Club» (μονάδα Αμεσης Πρόσβασης) στα Εξάρχεια από Δευτέρα έως και Παρασκευή σε ένα χώρο «καθαρό» από ουσίες, που διέπεται από έναν αυστηρό κώδικα δεοντολογίας για το προσωπικό, άνθρωποι του περιθωρίου επισκέπτονται ιατρούς όπως παθολόγο, ψυχίατρο, οδοντίατρο, ψυχολόγους, κάνουν μπάνιο, πλένουν τα ρούχα τους, τρώνε, ψυχαγωγούνται.
ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Το πρόγραμμα «Δρόμοι της Αθήνας» των Γιατρών του Κόσμου λειτουργεί 12 χρόνια. Συμμετέχουν 16 εθελοντές, Τρίτη και Πέμπτη από τις 10 το βράδυ έως τις 12 μαζί με την Κινητή Ιατρική Μονάδα βρίσκονται στην πλατεία Ομονοίας, γιατροί, νοσηλευτές, νοσοκόμες, κοινωνικοί λειτουργοί.
Μοιράζονται σε ομάδες, άλλοι προσφέρουν βοήθεια στο δρόμο και άλλοι στη μονάδα. Κάθε Τρίτη γίνονται αιμοληψίες σε όσους θέλουν να εξετασθούν για ηπατίτιδα Β και AIDS. Ενημερώνουν για την ασφαλή χρήση και την προστασία από μεταδιδόμενες ασθένειες. Οσοι χρειάζονται νοσηλεία οδηγούνται στο πολυιατρείο Σαπφούς 12. Στο «πακέτο της Ομόνοιας» προσφέρονται σύριγγες, αλκοολούχα ταμπόν για απολύμανση πριν απ’ τη χρήση, προφυλακτικά, σακουλάκι με «ξινό» (κιτρικό οξύ) και φιαλίδια με αποστειρωμένο νερό (η δόση πρέπει να διαλύεται, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος λοιμώξεων).
Στη δωδεκαετία οι Γιατροί του Κόσμου έχουν δει πάνω από 28.000 ανθρώπους. Σε επτά μήνες το 2009 επισκέφθηκαν τη μονάδα 2.798 άτομα και μοιράστηκαν 7.000 σύριγγες. Αντίθετα όλο το 2008 προσφέρθηκαν 5.595 σύριγγες, που αποδεικνύει και τη ραγδαία αύξηση της χρήσης ουσιών. Οι γυναίκες ναρκομανείς παρουσιάζουν μεγαλύτερες δυσκολίες, αλλά είναι πιο συνεπείς στις ιατρικές εξετάσεις. Η ψυχολόγος Χριστίνα Ψαρά, συντονίστρια του προγράμματος, αναφέρει ότι στόχος της ομάδας είναι να σπάσει τον κοινωνικό αποκλεισμό που χαρακτηρίζει αυτούς τους ανθρώπους: «Δεν κάνουμε φιλανθρωπία, ανθρωπιστική δράση προσφέρουμε και το κάνουμε φανερά για να αφυπνίζουμε τις συνειδήσεις όλων αυτών που περνούν και μας βλέπουν».
ΣΩΜΑΤΕΙΟ «ΝΕΑ ΖΩΗ»
Το Σωματείο Υποστήριξης και Αποκατάστασης Εκδιδόμενων Ατόμων «Νέα Ζωή» που σχετίζεται με τις ευαγγελικές εκκλησίες παρέχει βοήθεια και πληροφορίες εδώ και 11 χρόνια σε ιερόδουλες και τραβεστί.
Η εικοσαμελής ομάδα τους είναι πολυεθνική, καθώς οι περισσότερες ιερόδουλες προέρχονται από Νιγηρία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλβανία, Ρωσία. Καβάλας, Σωκράτους, πλατεία Θεάτρου, Βαρβάκειος αγορά είναι οι δρόμοι που επισκέπτονται Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, πρωί απόγευμα και νύχτα από 11 έως τρεις το πρωί. Οπως μας εξηγεί η πρόεδρος του σωματείου Εμμα Σάνσμπη, μοιράζουν προφυλακτικά και έντυπα σε έξι γλώσσες τούς μιλούν για τα νομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και πώς μπορούν να γλιτώσουν από τα κυκλώματα των σωματεμπόρων. Οι περισσότερες ιερόδουλες πλέον στους δρόμους είναι αλλοδαπές. Οι Ελληνίδες, που είναι και χρήστριες ουσιών, όλο και λιγοστεύουν στο δρόμο.
ΚΕΝΤΡΟ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
Στο Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων κάθε δεκαπενθήμερο η ομάδα του δήμου μετά τις οκτώ το βράδυ προσφέρει βοήθεια σε 1.700 άστεγους ανθρώπους, που υπολογίζεται ότι ζουν στο δρόμο. Συνοδευόμενοι από το αυτοκίνητο του δήμου μοιράζουν κουβέρτες, ρούχα, φάρμακα και τρόφιμα.
Ο αντιδήμαρχος Λ. Σκιαδάς μάς ενημερώνει ότι καθημερινά διανέμεται φαγητό σε 4.000 άτομα στο κέντρο σίτισης του δήμου. Πάνω από 37 εθνικότητες συνυπάρχουν. Καθημερινά στη Σοφοκλέους κάτω από δένδρα, την ίδια στιγμή: μαύροι, λευκοί, μωρά, γέροι, νέοι, γυναίκες, άνδρες, μαζί πάστορες, ιερείς, μουφτήδες.
Στους δύο ξενώνες του δήμου φιλοξενούνται 180 άτομα, ενώ χτίζεται στην οδό Πατησίων ο «Ξενώνας των Φτωχών» που θα φιλοξενεί τους υπερήλικες άστεγους. Στο Δημοτικό Φαρμακείο και στην «Αθηναϊκή-Αγορά», στη Βαρβάκειο, δημότες Αθηναίοι και όσοι διαθέτουν το «ειδικό κουπόνι» από τις 10 το πρωί έως τις τέσσερις το απόγευμα παίρνουν δωρεάν φάρμακα και ρούχα έξι φορές τον χρόνο. «Μέχρι γαμπριάτικο κοστούμι προμηθεύσαμε με νυφικό» μας λέει η εθελόντρια Μαρία Σούρδη. Επίσης στο «Κοινωνικό Παντοπωλείο» Σοφοκλέους 66 που διαθέτει 2.000 προϊόντα, Τρίτη και Πέμπτη (10.00 -16.00) άτομα άνω των 65 χρόνων εφοδιάζονται δωρεάν με τρόφιμα για ένα εξάμηνο.
«ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ
Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών με την Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Αλληλεγγύη» της Εκκλησίας μοίραζε φαγητό στην Κουμουνδούρου.
Οι αντιδράσεις των καταστηματαρχών τούς μετέφεραν στο κέντρο αστέγων του Δήμου Αθηναίων στη Σοφοκλέους. Καθημερινά στις τρεις το μεσημέρι προσφέρει τις 1.500 μερίδες φαγητού από τις 4.000 που συνολικά διανέμεται. Μάλιστα, όπως μας ενημέρωσε ο πατέρας Γαβριήλ, πριν από ένα μήνα υπογράφηκε μνημόνιο μεταξύ του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου και του δημάρχου Αθηναίων το οποίο έχει ως στόχο το 2010-2011 να μην υπάρχει πεινασμένος στους δρόμους του δήμου της Αθήνας.
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=141091